یک اندیشکده آمریکایی در مقاله‌ای با اشاره به چالش‌های پیش رو برای بازگشت آمریکا به برجام و احیای توافق تاکید کرد که اگرچه هم تهران و هم واشنگتن اراده سیاسی برای این کار را دارند اما زمان آن‌ها برای حل وفصل اختلافاتشان بسیار کوتاه است. ایسنا در این باره نوشت «موسسه کشورداری مسئولانه کویینسی» که یک اندیشکده مستقر در واشنگتن است در مقاله‌ای به قلم تریتاپارسی، رئیس پیشین شورای ملی ایرانیان آمریکا به بررسی چالش‌های پیش روی بایدن رئیس جمهورجدید آمریکا برای عمل به وعده انتخاباتی‌اش درخصوص بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پرداخت. در این مقاله آمده است: تنها کمی بیشتر از یک هفته از آغاز ریاست‌جمهوری بایدن می‌گذرد اما وعده او مبنی بر بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران در حال حاضر با مانع روبه‌روست. در حالی که هر دو کشور ایران و ایالات متحده بازگشت به توافق و احیای برجام را ترجیح می‌دهند اما هر دو طرف هم اصرار دارند که دیگری گام اول را بردارد. همان طور که اظهارات مقامات هر دو طرف نشان می‌دهد، موضوع «چه کسی اول گام را برمی دارد» در تمام دیپلماسی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران رواج داشته است. با این حال دلایل خوبی برای حفظ آرامش وجود دارد. این اندیشکده در ادامه آورده است: واشنگتن و تهران هر دو سازوکاری را برای احیای برجام پذیرفته‌اند: پیروی (از تعهدات) در برابر پیروی. آن طور که به نظر می‌رسد این مسیر ساده و سر راست است. هر دو طرف به سادگی عمل کردن به تمام تعهداتشان را بدون هیچ پیش‌شرطی می‌پذیرند. هنگامی که هر دو با توافق مطابقت داشته باشند، مذاکرات درباره اختلاف‌نظرها و تغییرات می‌تواند آغاز شود. اما اگرچه این فرمول ساده است، این مسئله را که «چه کسی گام اول را برمی‌دارد»، حل وفصل نمی‌کند. «آنتونی‌بلینکن» وزیر امورخارجه آمریکا بدون اینکه دلیل و توجیه خاصی ارائه دهد اظهار داشت: وقتی ایرانی‌ها اجرای کامل توافق را از سر بگیرند، آمریکا هم به تعهداتش بازخواهدگشت. به عبارت دیگر وی مسئولیتِ گام اول را به عهده تهران گذاشت. اما در مقابل ایران با استدلال توضیح می‌دهد، این آمریکا بود که توافق را نقض و آن را ترک کرده است؛ بنابراین منطق حکم می‌کند که ابتدا ایالات متحده (به تعهداتش) بازگردد. به نظر می‌رسد دیپلماسی حتی در مرحله پیش از شروع هم به مانع برخورد کرده است. این اندیشکده آمریکایی همچنین آورده است: اما این موضوع «گام اول» احتمالاً بیشتر حالت ژست سیاسی دارد تا اینکه اصل باشد. تیم بایدن هنوز کاملاً مستقر نشده، اما موضع متأخربودن در بازگشت به توافق، به عنوان یک موقعیت سخت مذاکره‌ای ممکن است باعث شود که او از نظر مخاطبان داخلی قدرتمند به نظر برسد. جای تعجب نیست که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند خود را مشتاق بازگشت نشان دهند. همچنین پافشاری تهران بر موضع‌اش، نشان می‌دهد که موضع جمهوری اسلامی به دلیل خیانت ترامپ به توافق، نرم یا مبتنی بر اعتماد نیست. با این حال، هنوز جای خوش‌بینی وجود دارد، چراکه در مذاکرات مرتبط با برجام نیز درام «چه کسی اولین کار را انجام دهد»، به شکل فراوان وجود داشت. هرچند به لطف دو عامل این درام خنثی می‌شد؛ هردوطرف ازاراده سیاسی کافی برخوردار بودند و هر دو زمان کافی برای رسیدن به راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات داشتند. به نظر می‌رسد این بار نیز اراده سیاسی نیز وجود دارد اما از طرف دیگر، زمان کوتاه است. هر دو کشور اراده سیاسی را دارند زیرا پیوستن مجدد به این توافق کاملاً در راستای منافع ملی مربوطه‌شان است. در نهایت به یک دلیل ساده فضای خوش‌بینی بیش از بدبینی است؛ خطر از دست رفتن آخرین فرصت برای احیای توافقی که کاملاً منافع و امنیت هر دو طرف را پیش می‌برد، برای هر دوی آن‌ها بسیار زیاد است.

همشهری‌آنلاین: «جو بایدن» قرار است کمتر از دو هفته پس از ورود به کاخ‌سفید و دردست‌گرفتن قدرت، از مهم‌ترین بخش‌های سیاست خارجی خود برای بازگرداندن ایالات متحده آمریکا به جایگاه پیشین رونمایی کند.

یکی از مقام‌های ارشد رسمی دولت آمریکا از بازدید احتمالی بایدن از وزارت امورخارجه برای تشکر کردن از کارمندان این وزارتخانه خبر داد و اعلام کرد رئیس‌جمهوری در بخشی از این دیدار درباره سیاست‌های خارجی دولت خود اظهارنظر خواهد کرد. انتظار می‌رود او چند فرمان اجرایی هم در حوزه تعامل با جهان صادر کند؛ ازجمله تلاش برای به هم رساندن خانواده‌هایی که در جریان اجرای دستور مهاجرتی «دونالدترامپ» از هم جدا افتاده‌اند.

بایدن طی نخستین روزهای حضور در قدرت، در سیاست خارجی خود چند چالش مهم پیش رو دارد؛ ایران، روسیه، چین، کره‌شمالی و جنگ افغانستان که آتش آن درست پاییز ۲۰سال پیش شعله‌ور شد. او در رقابت‌های انتخاباتی منتقد جدید و شدید برخی رویکردهای ترامپ در سیاست خارجی بود و برخلاف سلف خود وعده داد جای رویارویی و برخورد، از راه دیپلماسی و سیاست وارد تعامل با ایران شود.

از دیگر وعده‌های انتخاباتی بایدن ادامه سیاست بنیادی ترامپ در برابر چین بود. رئیس‌جمهوری آمریکا قصد دارد همچنان دولت‌مردان چینی را به چالش بکشد و قدرت برتر ایالات متحده را به همتای خود در آسیای‌دور یادآوری کند. بایدن در نشست معرفی اعضای گروه سیاست خارجی خود گفته بود: «آمریکا بازگشته و آماده رهبری دوباره جهان است. می‌خواهیم بار دیگر بالای میز بنشینیم.»

مهر: نماینده مردم گرمی در مجلس گفت: سفره مردم کوچک‌تر نشده درحال جمع شدن است. ولی اسماعیلی، در جلسه علنی مجلس خطاب به اعضای کابینه و رئیس‌جمهور گفت: وظیفه ما درقبال این همه ایثارگری چیست؟ قرار بود عده‌ای خون‌دل بخورند، شهید و مجروح شوند و عده‌ای در کاخ‌های میلیاردی و رانت‌های افسانه‌ای، غرق در شهوت، مال، ثروت و قدرت شوند؟ وی با بیان اینکه وزیر اقتصاد و سازمان بورس باید نسبت به سرمایه‌های برباد رفته مردم که با تبلیغ دولت انجام پذیرفته جواب‌گو باشند، تصریح کرد: هیئت رئیسه مجلس باید استیضاح وزیر را براساس آیین‌نامه داخلی اعلام وصول کنند.

ایلنا: مقام طالبان درمورد دیدار با ظریف توئیتی منتشر کرد. «محمدنعیم» سخنگوی دفتر سیاسی گروه طالبان در توئیتی نوشت: جلسه‌ای بین معاون سیاسی و رئیس دفتر سیاسی، ملاعبدالغنی برادر و هیئت همراه و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، محمدجواد ظریف برگزار شد. در طول جلسه که در فضای خوبی برگزار شد، موضوعات مربوط به هر دو کشور مورد بحث قرار گرفت. به همین ترتیب اوضاع در افغانستان، مذاکرات درمورد اوضاع داخل افغانستان، اجرای کامل توافق‌نامه دوحه و نیاز افغانستان و منطقه به صلح مورد بحث قرار گرفت.

فارس: عضو هیئت‌رئیسه مجلس از نیروی انتظامی خواست به دلیل ادبیات غیرقانونی مامورش از نماینده مردم سبزوار عذرخواهی کند. حاجی‌دلیگانی گفت: ضمن تحسین نماینده‌ای که با عذرخواهی خود یک سیلی به نفس اماره و سیلی دیگری به دشمنان نظام و مجلس زد، به نیروی انتظامی توصیه می‌کنم از عذرخواهی این نماینده عبرت بگیرد و اجازه ندهد مامورانش هنگام اعمال قانون از چارچوب قانون تجاوز کنند. نماینده مردم شاهین‌شهر، میمه و برخوار افزود: فرقی نمی‌کند که یک نماینده یا یک پلیس از قانون تخلف کند؛ ناجا باید به دلیل ادبیات غیرقانونی مأمور خود عذرخواهی کند.

ادامه از صفحه یک:

و در جریان این سفر به‌طور غیرمنتظره از ولایت‌های قندهار و هلمند نیز دیدار کرد. در این سفر «حامدکرزای» رئیس‌جمهور وقت افغانستان در ارگ ریاست‌جمهوری در گفت‌وگویی پرتنش تلاش داشت واشنگتن را به ریشه‌کن کردن مخالفان مسلح دولت در پاکستان وادار کند اما پاسخ بایدن درباره اولویت‌های واشنگتن کرزای را به سکوت واداشت. کرزای درباره این دیدار می‌گوید: «وقتی بر هیئت آمریکایی در رابطه با پاکستان، ادامه سرازیر شدن افراط‌گرایی از این کشور به افغانستان و حمایت واشنگتن از اسلام‌آباد فشار آوردم، ناگهان بایدن از جایش بلند شد و گفت: «ببنید آقای کرزای! پاکستان برای ما پنجاه برابر مهم‌تر از افغانستان است.»

*طالبان دشمن ما نیست: بایدن در سال 2011 میلادی نیز در گفت‌وگو با نشریه آمریکایی «نیوزویک» گفت:«طالبان دشمن ما نیست، تاکنون هیچ جمله‌ یا اظها نظری از رئیس‌جمهوری آمریکا (اوباما) در زمینه سیاست ما دیده نشده که گفته باشد طالبان دشمن ماست.» معاون اول وقت رئیس‌جمهور آمریکا با این حال اظهارداشت: «اگر طالبان در موقعیتی قرار گیرد که قادر به سرنگونی حکومت کنونی افغانستان باشد، حکومتی که برای جلوگیری از آسیب رساندن افراد بد به آمریکا، با ما همکاری می‌کند، آن‌گاه این موضوع به مسئله‌ای برای آمریکا تبدیل خواهد شد.» بایدن تاکید کرد که واشنگتن تلاش می‌کند دولت افغانستان را در موقعیتی قرار دهد که با قدرت وارد مذاکره با طالبان شود و از به وجود آمدن شرایط سقوط دولت توسط این گروه جلوگیری شود.

*افغانستان هیچ زمانی یکپارچه نمی‌شود: بایدن در فوریه سال گذشته در یک مناظره درون حزبی گفته بود: «کاملاً مخالف ایده‌ ملت‌سازی در این کشور بودم، امکان ندارد افغانستان یک کشور متحد شود، هیچ امکانی ندارد که آن کشور یکپارچه شود!» وی در اظهاراتی دیگر نیز تاکید کرد که آمریکا نیازی به حضور نظامی در افغانستان ندارد و پیشنهاد داد که آمریکا پایگاه‌هایی را در پاکستان ایجاد کند و از آنجا با تهدیدات تروریسم از افغانستان مقابله کند.

برخی کارشناسان می‌گویند به نظر نمی‌رسد که دولت بایدن دست‌کم در سه ماه نخست ریاست‌جمهوری آمریکا برنامه‌ای برای افغانستان داشته باشد و مقامات دولت جدید این کشور نیز هنوز اظهارات مشخصی درباره رویکرد وی درباره افغانستان ارائه نداده‌اند. اگرچه که دولت افغانستان و طالبان منتظر اعلام رویکرد بایدن هستند اما تغییر چندانی در استراتژی آمریکا حداقل در کوتاه مدت شاهد نخواهیم بود.

• ابعاد سفر طالیان به ایران

سفر هیئت طالبان به ایران ابعاد مختلفی دارد اما در این میان جایگاه ایران که به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در نظام بین‌الملل مطرح می‌شود بیش از سایر موضوعات اهمیت دارد. نکته مهم‌تر این است که گروه طالبان هم به قدرت ایران اذعان پیدا کرده‌اند. حضور گروه طالبان در ایران نشان دهنده این است که کشور ما این ظرفیت را دارد که بتواند در روند صلح افغانستان تاثیرگذار باشد و دولت افغانستان و طالبان به این باور رسیدند، همچنین طالبان به این نتیجه رسیده که نمی‌تواند به آمریکا اعتماد کند. در دوره ترامپ چندین دور مذاکره در دوحه بین طالبان و آمریکا اتفاق افتاد که در تمام این مذاکرات درنهایت این آمریکایی‌ها بودند که با زیاده‌خواهی و دخالت‌های یک جانبه‌گرایانه خودشان در افغانستان اجازه ندادند مذاکرات به جمع‌بندی برسد که این از نظر ایران هم قابل پیش‌بینی هم بود. به همین دلیل طالبان با ایران وارد مذاکره شد. در چندین جلساتی که درگذشته توسط آمریکایی‌ها، قطر و کشور‌های مختلف برای مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و طالبان به وقوع پیوست، اکثراً سعی می‌کردند که ایران را نادیده بگیرند؛ اما اکنون متوجه شدند بدون حضور ایران نمی‌توانند نتیجه مطلوبی بگیرند. یکی دیگر از ابعاد سفر طالبان به ایران این است که با توجه به نزدیکی کشور ما به موضع دولت اسلامی افغانستان طالبان با ما به توافقی برسند و خواسته‌های تهران را در رابطه با دولت افغانستان مدنظر قرار دهند تا اگر اختلافی بین طالبان و دولت افغانستان به وجود آمد با توجه به رابطه نزدیک دولت اسلامی افغانستان با جمهوری اسلامی ایران این ظرفیت را توسط ما به وجود بیاورند که روابط خود را حفظ کنند و شرایط بهتری برای نتایج مطلوب مذاکرات در افغانستان به دست بگیرند. البته این احتمال می‌رود که با توجه به کنار رفتن  ترامپ  طالبان احساس خطر کردند  و سعی دارند از طریق ایران موقعیت خود را حفظ و واشنگتن را بر انجام مذاکرات وادار کند تا درنهایت دولت افغانستان را در این راستا با خود همراه کند و به نتایج مطلوب خود برسد، اما درحال حضور ایران می‌تواند محور بسیار نجات بخشی برای استقرار صلح در افغانستان باشد.

ایرنا: وزیر امورخارجه در دیدار با هیئت طالبان از آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تسهیل گفت‌وگو بین طالبان و دولت و دیگر گروه‌های افغانستانی خبر داد و گفت: امیدواریم با برقراری صلح در این کشور هرچه زودتر بهانه اشغالگران از دست‌شان خارج شود.

محمدجواد ظریف در دیدار با هیئت طالبان به ریاست ملابرادر ضمن ابراز خشنودی از ایده تشکیل حکومتی همه‌شمول با حضور اقوام و گروهای سیاسی در افغانستان اظهار داشت: تصمیمات سیاسی نمی‌تواند در خلأ اتفاق بیفتد و تشکیل حکومت همه‌شمول باید در یک فرایند مشارکتی و با در نظر داشت ساختارها و نهادها و قوانین بنیادی مانند قانون اساسی شکل گیرد.

وزیر امورخارجه کشورمان در ادامه از اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تسهیل گفت‌وگو بین طالبان و دولت و دیگر گروه‌های افعانستانی خبر داد و گفت: مردم خوب افعانستان مظلوم واقع شده‌اند جنگ و اشغال افعانستان لطمات سنگینی به مردم افعانستان وارد ساخته است، امیدوارم تمام تلاش شما آن باشد که آلام و مشکلات مردم هرچه زودتر به پایان رسد و با برقراری صلح در افعانستان هرچه زودتر بهانه اشغالگران از دست‌شان خارج شود.

در ابتدای این دیدار ریاست هیئت طالبان گزارشی از روند صلح و گفت‌وگوهای بین‌الافغانی ارائه کرد و تاکید داشت که روابط ایران و افغانستان همواره روابطی بر بنیاد دوستی و حسن همسایگی بوده و امیدوار هستند که با برقراری صلح و آرامش در افغانستان روابط دو کشور بیش از پیش گسترش یابد. ملأبرادر در این ملاقات‌ با اشاره به نقش مخرب داعش در افعانستان و منطقه از روند گفت‌وگوهای بین‌الافعانی اظهار خشنودی کرده، تشکیل دولتی همه شمول با حضور همه اقوام و گروه‌های سیاسی را امری ضروری برای برقراری صلح کامل در افغانستان دانست.

ایرنا: رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به سخنان اخیر وزیر امور خارجه آمریکا گفت: دولت «بایدن» به جای پیش شرط گذاشتن برای عمل به تعهدات برجامی به فکر عمل به تعهدات و اقدام جدی برای رفع تحریم باشد. مردم ایران وارد بازی نقد و نسیه نمی‌شوند. محمدباقر قالیباف در نطق پیش از دستور خود ضمن تبریک به مناسبت فرا رسیدن سالروز بازگشت امام خمینی(ره) به ایران و آغاز دهه فجر اظهار کرد: ملت ما به رهبری امام خمینی جرئت انقلاب پیدا کرد. تصمیمی که هر چند دل‌های بسیاری از ملت‌های ستم کشیده با آن همراه و آرزوی بسیاری از مردم به آن معطوف است، ولی هر ملتی در طول حیات خویش قدرت عملی کردن آن را پیدا نمی‌کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ایران قبل از انقلاب حیاط خلوت قدرت‌هایی بود که در هیچ لحظه‌ای از تاریخ عدالت و حق را بر منافع استعمالی و استکباری خود ترجیح نداده‌اند،گفت: دشمنان نه از کشتن مردم ایران از طریق قحطی و بیماری دریغ کردند و نه از به تاراج بردن منابع کشور. آن‌ها نه از اشغال ایران کوتاه آمدند و نه از جدا کردن بخش‌های مختلف این آب و خاک. مردم ایران سال‌ها نظاره‌گر قداره‌بندی و عربده‌کشی آمریکا و انگلیس در ایران بودند و با قدرتی که امام خمینی(ره) به آن‌ها داد خود در شکل دادن به سرنوشت ایران نقش‌آفرین شدند. قالیباف جمهوری اسلامی ایران را «آغازگر عصر جدید» خواند و با اشاره به «واکنش‌های شرق و غرب» به سیستم بعد از انقلاب گفت: دشمنان می‌خواستند فشارهای زیادی بر ایران وارد کنند اما این فشارها انقلاب اسلامی را متوقف نکرد.

ادامه از صفحه یک:

سپهر سیاسی این رژیم اتفاق خواهد افتاد و به نظر می‌رسد شانس پیروزی مجدد «نتانیاهو» بسیار اندک باشد. روندی که در صورت عملی شدن، تا زمان روی کار آمدن فرد جدیدی در قدرت و تعیین مواضع آن فرد، حمایت‌ها از سیاست‌مداران و قدرتمندان کنونی آل‌سعود و اماراتی‌ها را به حداقل خواهد رساند.

• انگلیسی‌ها تأثیر خواهند پذیرفت

علاوه بر تمام این موارد گفته می‌شود تصمیم آمریکا برای توقف برنامه‌های فروش تجهیزات و تسلیحات نظامی به عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی منجربه بالاگرفتن درخواست‌ها از انگلیس به عنوان دومین تأمین کننده بزرگ تسلیحاتی در ریاض برای تجدیدنظر اساسی در سیاست‌هایش شده است. اگرچه تاکنون مقامات دولت انگلیس عنوان کرده‌اند هیچ برنامه‌ای برای تغییر یا توقف سیاست‌های خود در این زمینه  ندارند، اما پرواضح است که تردید دولت بایدن برای تداوم جنگ شش ساله فرسایشی عربستان در یمن، دیر یا زود بر انگلیس نیز اثر خواهد گذاشت و مقامات این کشور مجبور خواهند شد به تغییر سیاست‌های خود در این راستا بپردازند. به خصوص اینکه گفته می‌شود در بسیاری از موارد تجهیزات انگلیس با سازوکارهای صدور مجوز آمریکا در ارتباط بوده و سیاست‌های دوگانه دو کشور برای تداوم ارسال تسلیحات راه به جایی نمی‌برد. این موانع در حالی مورد بررسی قرار می‌گیرد که پیش از این گروه انگلیسی کمپین علیه تجارت تسلیحات عنوان کرده بود، انگلیس از زمان شروع جنگ یمن به عربستان ۵.۴میلیارد پوند سلاح فروخته است و به عنوان انگلیس دومین صادرکننده بزرگ تسلیحات به عربستان بعد از آمریکا نقش مهمی در تعلیق یا تداوم سیاست‌های نظامی عربستان در منطقه به خصوص در یمن دارد.

• تعلیق قراردادهای تسلیحاتی آلمان‌ها

در این میان، سیاست‌های کشورهای اروپایی دیگری نیز حائز اهمیت است. به عنوان مثال سیاست‌های دولت آلمان که از چندین ماه قبل، تصمیم گرفت بخش قابل توجهی از قرادادهای تسلیحاتی خود به عربستان را به حالت تعلیق دربیاورد و همین امر موجب ناراحتی شدید سیاست‌مداران ریاض شد.

• تنها شدن عربستان درجنگ یمن؛ شاید

در چنین شرایطی که عربستان بزرگ‌ترین حامیان خود برای تداوم جنگ در یمن را حتی به صورت موقت از دست داده است، اتخاذ سیاست‌هایی ملایم‌تر از سیاست‌های پیشین این کشور در باب یمن بسیار ضروری به نظر می‌رسد. این امر نه تنها برای پادشاهان آل‌سعود بلکه برای تمام کشورهای همسو با عربستان در منطقه صدق می‌کند. با این وجود بر همگان مشخص است که این روند در شرایطی که مقامات عربستانی تنها راه‌حل ممکن در موضوع یمن و مقابله با حوثی‌ها را تداوم جنگ و سیاست‌های جنگ‌طلبانه می‌دانند، به سختی امکان اجرایی شدن خواهد داشت.

• ترس عربستان در جاده تمدید و تشدید

در سطح فرامنطقه‌ای، عربستان در چنین شرایطی تنها راهکار فعلی را در تقویت ارتباطات خود با دولت انگلیس می‌بیند. مقامات آل‌سعود اکنون به هر وسیله‌ای سعی می‌کنند در سایه حمایت انگلیس به سیاست‌های جنگ‌طلبانه خود علیه حوثی‌های یمن ادامه دهند؛ چراکه در غیر این صورت آن‌ها به خوبی می‌دانند از پس شرایط جدیدی که در آن دولت یمن به واسطه سیاست‌های حمایتی کشورهای بزرگ همچون آمریکا و اعضای اتحادیه اروپا بتواند به جایگاه باثباتی دست پیدا کند، برنخواهند آمد.

در سطح منطقه نیز مقامات عربستان اکنون نه به دنبال تغییر سیاست‌های جنگ‌طلبانه خود بلکه به دنبال یافتن جایگزینی قابل اعتماد به جای شرکای قدیمی خود همچون آمریکا هستند. از این روست که ما شاهد بهبود روابط عربستان یا حتی ابوظبی با ترکیه یا تمایل برای تقویت روابط با جمهوری اسلامی ایران طی ماه‌های اخیر هستیم. در باور آل‌سعود، نوع سیاست‌ها و نگرش‌های نه چندان مطلوب دولت بایدن به ترکیه و عربستان می‌تواند عاملی در تقویت پیوند میان دو کشور در سطح منطقه باشد. با این حال به خوبی مبرهن است که نه ترکیه و نه هیچ کشور دیگری توان و ظرفیت جایگزین شدن به جای آمریکا در زمینه حمایت از طرح‌های نظامی عربستان را نخواهد داشت. به خصوص اینکه با انتشار اسناد مرتبط با قتل جمال خاشقچی امکان افزایش اختلافات مجدد میان مقامات ترک با نخست وزیر آل سعود بسیار پررنگ‌ است.

• «پساترامپیسم» شوک به عربستانی‌ها

شکی نیست که شوک ناشی از شکست ترامپ در انتخابات هنوز هم در وجود بسیاری از مقامات سیاسی  هر دو دولت آل‌سعود و ابوظبی وجود دارد. امری که امکان تصمیم‌گیری صحیح در باب موضوعات حیاتی خاورمیانه همچون جنگ با یمن و توافق و سازش با حوثی‌ها را بسیار دشوار خواهد ساخت. در چنین شرایطی هم عربستان و هم امارات به خوبی می‌دانند که نیاز دارند برای حفظ موقعیت پیشین خود بیش از حد انتظار و تصورِ مقاماتِ داخلی کشورهایشان، برای جلب اعتماد آمریکا و دولت بایدن اقدام کنند. روندی که اجرایی‌ شدن آن با توجه به شرایط کنونی منطقه بسیار سخت و یا شاید دور از انتظار خواهد بود.